Spelopbouw

definities

De volgende onderdelen spelen een grote rol in de spelopbouw van veel kaart- en bordspellen:

  • Ronde: veel kaartspellen maar ook andere spellen worden gespeeld in rondes. Deze kunnen afzonderlijk worden gewonnen of verloren. Het winnen van rondes verhoogt vaak de kans om het gehele spel te winnen.
  • Slag: dit is een onderdeel dat typisch is voor bepaalde kaartspellen zoals Klaverjassen. In de opbouw van een spel valt de slag onder de ronde. Dat wil zeggen dat meerdere slagen samen een ronde vormen. Net als rondes kunnen ook slagen afzonderlijk worden gewonnen of verloren. Een slag omvat een reeks beurten.
  • Beurt: dit spelonderdeel vind je terug in vrijwel alle traditionele kaart- en bordspellen. In tegenstelling tot rondes en slagen zijn beurten persoonlijk; er is altijd maar één speler tegelijk ‘aan de beurt‘. In jouw beurt kun je bepaalde acties ondernemen. Andere spelers zijn op dat moment passief of hooguit reactief.

toelichting

Het structureren van spellen in beurten, rondes en soms slagen is essentieel in de wereld van bord- en kaartspellen. Het gebruik van deze vormen van spelopbouw is dan ook terug te voeren tot de oudst bekende spellen. Voorbeelden daarvan zijn het Oud-Egyptische Senet en het van oorsprong Perzische Backgammon. Beurten vormen de oerstructuur. Ze maken het verschil tussen vrijuit spelen aan de ene kant en het spel met regels aan de andere kant. Ze scheppen orde in de chaos, omdat spelers niet langer tegelijk acties mogen uitvoeren. De spelopbouw is helder: eerst de één, dan de ander.

spelopbouw met behulp van beurten

Een eenvoudig spel bestaat simpelweg uit beurten. Daarbij rouleert de beurt meestal met de klok mee. Dit betekent dat, wanneer een speler zijn of haar beurt voltooid heeft, de beurt één plaats opschuift naar links. Dat is ook een van de redenen dat spelers altijd (min of meer) in een cirkel zitten, en niet bijvoorbeeld allemaal op één lijn.

spelopbouw beurten met de klok mee

Voor een eerlijk spelverloop is het belangrijk dat elke speler even vaak aan de beurt komt. Dit zorgt er tenslotte voor dat iedereen evenveel acties kan uitvoeren, en dus evenveel invloed kan uitoefenen op het spel. Dit is dan ook in de meeste spellen het geval. Het gaat vanzelf goed wanneer gerouleerd wordt me de klok mee. Alleen aan het einde van het spel (of de ronde) kan het voorkomen dat één of meer spelers geen beurt meer krijgen. Dat gebeurt meestal als de winnaar al duidelijk is en de resterende beurten hier geen verschil meer in kunnen maken.

beurten in computerspellen

Met de komst van computerspellen verschoof de focus van orde terug naar chaos, maar wel georganiseerde chaos. Computerspellen boden de unieke kans om spelregels te introduceren die automatisch worden toegepast. De speler was hier dus niet langer verantwoordelijk voor. Vaak ben je je als speler van digitale games niet eens bewust van de regels. Het voelt meer als vrijuit spelen, zoals kinderen dat op straat doen, maar dan binnen de grenzen die in het spel zijn vastgelegd.

Toch bleken beurten niet geheel overbodig in de digitale wereld. Waar in zogenaamde real-time multiplayer spellen alle spelers tegelijkertijd kunnen acteren, ontstonden er ook digitale turn-based games: computerspellen die wél werken met beurten. Deze spellen zijn minder gericht op actie. Ze leggen de nadruk meer op strategie. Bekende voorbeelden zijn de spelreeksen Advance Wars en Total War.

slagen in kaartspellen

Veel kaartspellen werken volgens het principe van uitspelen. Daarbij hebben alle spelers kaarten in de hand die ze kwijt willen. Welke kaart ze kunnen uitspelen hangt af van de situatie op tafel. Het zijn sommige van deze spellen waarbij sprake is van slagen. De slag is dan een verzameling van beurten; als iedere speler één beurt heeft gehad is de slag voltooid. Dit houdt dus ook in dat iedere speler één kaart heeft gespeeld. De term ‘slag’ kan daarom ook verwijzen naar de verzameling van deze kaarten. De speler met de hoogste kaart wint de slag en mag in veel gevallen al deze kaarten in beslag nemen.

nieuwe ronde nieuwe kansen

Het is een bekend Nederlands gezegde: nieuwe ronde nieuwe kansen. Zo is het ook in veel spellen die werken met rondes. Eigenlijk zijn rondes een soort spellen op zich, waarbinnen eigen regels gelden. Er kan worden gewonnen of verloren, maar gelukkig volgt er (bijna) altijd wel weer een volgende ronde. Daarbij worden de kaarten opnieuw geschud, letterlijk of figuurlijk, en zijn de kansen weer gelijk voor iedereen.